Framework voor duurzame voedselsystemen – een filosofisch perspectief

Een goed framework maakt alles makkelijker. Vooral als het gaat om iets dat zo complex is als ons voedselsysteem. In 2024 zag ik een presentatie van filosoof Julian Baggini over zijn visie op het framework voor duurzame voedselsystemen.

Hij was bezig met het uitbrengen van zijn boek “How the World Eats” (zie deze leeslijst voor meer informatie) en gaf een inkijkje in zijn methodiek.

Het principe

Het principe is eenvoudig en universeel: iets kan alleen echt duurzaam zijn als alle betrokken elementen onbeperkt kunnen worden gebruikt. Zodra een van de betrokken componenten uitgeput raakt of wordt misbruikt (in welk tijdsbestek dan ook), zal het systeem uiteindelijk instorten.

Baggini heeft twee sets richtlijnen voor het framework voor duurzame voedselsystemen gedefinieerd:

• Topics: Te behandelen onderwerpen om het totale systeem te bestrijken
• Behavioural guidelines: Gedragsrichtlijnen of kenmerken van een duurzame organisatie

Onderwerpen te adresseren

The inventory of topics to address is as follows:

Holistic – Houd rekening met alles wat bij de toeleveringsketen komt kijken. Je stap in de voedselverwerking kan volledig biologisch en regeneratief zijn, maar als de andere delen van de toeleveringsketen dat niet zijn, dan wordt dat tenietgedaan.

Foodcentric – Gebruik alles. Een perzikpit is geen afval, maar een waardevolle grondstof. De pit kan worden gebruikt om olie of melkalternatieven te maken en de vezels van de schil kunnen worden gebruikt voor verpakkingen. Afval is simpelweg een grondstof op de verkeerde plaats.

Pluralistic – Dit doen betekent niet dat je dat niet moet doen. Als één onderwerp is aangepakt, ben je op de goede weg – pak nu ook de rest aan om volledig duurzaam te worden.

Resourceful – Blijf innoveren en verbeteren. Doorbreek vastgeroeste gewoontes. Pas bestaande verwerkingstechnologieën toe op nieuwe grondstoffen, verbeter bestaande processen of bedenk nieuwe.

Humane – Respecteer altijd het welzijn van dieren. Bij de geboorte, tijdens hun leven en aan het einde ervan. Dit is een universeel recht en heeft invloed op de kwaliteit van het voedsel.

Just – Wees altijd eerlijk. Zorg voor een waardig bestaan voor alle betrokkenen. Afgezien van de morele verplichting (die op zich al voldoende zou moeten zijn), zorgt dit voor continuïteit en dus voor duurzaamheid.

Circular – Alles moet in het systeem blijven. Groeien, verteren, composteren en bemesten.

Gedragsrichtlijnen

Om het framework compleet te maken, definieerde Baggini deze gedragsrichtlijnen:

Proactive not reactive – Ontsla de niet-conforme leverancier niet, maar grijp in en bied hulp. Zo repareer je een fout in plaats van de situatie nog moeilijker te maken.

Reality not perception – Doe wat juist is, niet wat populair is. Blijf trouw aan je doelen en communiceer waarom.

Lead don’t follow – Koplopers zetten de norm en creëren concurrentievoordeel.

Red lines over bottom lines – Doe nooit concessies aan je principes. Blijf trouw aan deze principes en blijf geloofwaardig.

Holistic not ad hoc – Duurzaam worden is geen feature. Ga er helemaal voor, of het is niets meer dan window dressing of greenwashing.

Pragmatic not unprincipled – Neem hier een duurzaamheidsverlies voor lief als dat elders tot grotere duurzaamheidswinsten leidt.

Culture not add-on – Doe het niet voor de marketingwaarde. Blijf authentiek en creëer een organisatie met oprecht gemotiveerde mensen.

Blijf lezen

Dit framework is mijn samenvatting van de presentatie. Baggini’s boek “How the World Eats” verscheen ongeveer zes maanden later en onderzoekt verschillende eetculturen, waarbij niet alleen wordt gekeken naar wat mensen eten, maar ook waarom ze dat eten en hoe voedsel verband houdt met cultuur, identiteit en traditie. Een inspirerend en boeiend boek!

Meer boeken die de discussie over het voedselsysteem hebben gevormd in deze boekenlijst.